Tâm lý học trong Thiết kế UX/UI

Là một tập hợp các nguyên tắc về nhận thức thị giác, mô tả cách con người có xu hướng tổ chức các yếu tố thị giác thành các nhóm hoặc một tổng thể thống nhất. Các nguyên tắc chính bao gồm: Gần gũi, Tương đồng, Bao đóng, Liên tục và Hình-Nền.

Định luật Hick nói rằng thời gian cần thiết để đưa ra quyết định tăng lên khi số lượng và độ phức tạp của các lựa chọn tăng lên. Trong thiết kế UX, điều này có nghĩa là bạn nên giảm thiểu số lượng lựa chọn để giúp người dùng không bị quá tải.

Mô hình này của BJ Fogg nói rằng một hành vi xảy ra khi có ba yếu tố cùng lúc: Động lực (Motivation), Khả năng (Ability), và Tác nhân kích hoạt (Prompt). Công thức là B = MAP. Để tăng khả năng một hành vi xảy ra, hãy làm cho nó dễ thực hiện hơn.

Được mô tả bởi Nir Eyal trong sách "Hooked", vòng lặp này gồm 4 bước: Tác nhân kích hoạt (Trigger), Hành động (Action), Phần thưởng thay đổi (Variable Reward), và Sự đầu tư (Investment). Các sản phẩm gây nghiện như mạng xã hội đều sử dụng vòng lặp này.

Bộ não của chúng ta được lập trình để tìm kiếm phần thưởng. Khi phần thưởng không thể đoán trước (lúc có lúc không, giá trị khác nhau), nó sẽ kích hoạt hệ thống dopamine mạnh mẽ hơn, khiến chúng ta liên tục quay lại để kiểm tra. Đây là cơ chế đằng sau máy đánh bạc và việc cuộn newfeed vô tận.

Có, nhưng nó phức tạp hơn là "màu xanh lam = tin tưởng". Màu sắc có thể gợi lên những cảm xúc khác nhau, nhưng ý nghĩa của chúng bị ảnh hưởng rất nhiều bởi văn hóa, kinh nghiệm cá nhân và bối cảnh. Điều quan trọng hơn là sử dụng màu sắc để tạo ra sự tương phản, phân cấp thị giác và tính nhất quán của thương hiệu.

Định luật này liên quan đến chuyển động của con người, nói rằng thời gian để di chuyển đến một mục tiêu phụ thuộc vào khoảng cách và kích thước của mục tiêu đó. Trong UI, điều này có nghĩa là các nút bấm quan trọng (như "Thêm vào giỏ hàng") nên có kích thước lớn và đặt ở vị trí dễ tiếp cận.

Là niềm tin của người dùng về cách một hệ thống hoạt động. Một thiết kế tốt là khi mô hình khái niệm của sản phẩm khớp với mô hình tâm trí của người dùng. Khi có sự không khớp, người dùng sẽ cảm thấy bối rối và khó sử dụng.

Là xu hướng ghi nhớ một mục tiêu tốt hơn nếu nó nổi bật so với những mục tiêu còn lại. Trong thiết kế, bạn có thể sử dụng hiệu ứng này để làm cho nút kêu gọi hành động (Call to Action) chính trở nên khác biệt về màu sắc, kích thước hoặc hình dạng.

Hãy tự hỏi: "Thiết kế này có thực sự giúp người dùng không? Hay nó chỉ đang lợi dụng các điểm yếu tâm lý của họ để phục vụ mục tiêu kinh doanh?". Hãy minh bạch, tôn trọng người dùng và luôn đặt lợi ích lâu dài của họ lên hàng đầu.