Bài 2: Công cụ Sức khỏe Tâm thần dùng AI & Trị liệu bằng Chatbot

Là một chương trình máy tính sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để mô phỏng cuộc trò chuyện với người dùng, cung cấp sự hỗ trợ về mặt cảm xúc và các kỹ thuật trị liệu cơ bản, chẳng hạn như liệu pháp nhận thức-hành vi (CBT).

Hiện tại, AI không thể thay thế hoàn toàn chuyên gia trị liệu con người. Chúng được xem là công cụ hỗ trợ, giúp cung cấp sự trợ giúp ban đầu, thực hành các kỹ năng, và có mặt 24/7. Sự đồng cảm, thấu hiểu sâu sắc và kinh nghiệm của con người vẫn là không thể thay thế.

Các lợi ích chính bao gồm tính ẩn danh, sự tiện lợi (có thể sử dụng mọi lúc, mọi nơi), chi phí thấp hơn so với trị liệu truyền thống, và không có cảm giác bị phán xét, giúp người dùng dễ dàng mở lòng hơn.

Bằng cách phân tích dữ liệu người dùng cung cấp (như nhật ký tâm trạng, các cuộc trò chuyện), AI có thể xác định các mẫu hành vi, suy nghĩ và đề xuất các bài tập, kỹ thuật hoặc thông tin phù hợp nhất với tình trạng cụ thể của người đó.

Là việc sử dụng các thuật toán học máy để phân tích dữ liệu (ví dụ: từ thiết bị đeo, mạng xã hội) nhằm xác định các cá nhân có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề sức khỏe tâm thần (như trầm cảm, lo âu) trước khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng.

Các lo ngại chính bao gồm bảo mật và quyền riêng tư dữ liệu của người dùng, nguy cơ AI đưa ra lời khuyên sai hoặc không phù hợp, sự thiếu hụt kết nối con người, và khả năng AI không nhận diện được các tình huống khủng hoảng nghiêm trọng cần sự can thiệp của chuyên gia.

Hầu hết các chatbot trị liệu uy tín đều được lập trình để nhận diện các từ khóa hoặc cụm từ liên quan đến khủng hoảng (ví dụ: tự tử, tự làm hại bản thân). Khi phát hiện, chúng sẽ ngay lập tức cung cấp thông tin liên hệ đến các đường dây nóng hoặc chuyên gia can thiệp khủng hoảng.

CBT là một loại trị liệu tâm lý giúp mọi người xác định và thay đổi các kiểu suy nghĩ và hành vi tiêu cực hoặc không hữu ích. Chatbot thường hướng dẫn người dùng qua các bài tập CBT để giúp họ tự quản lý các vấn đề như lo âu hoặc trầm cảm nhẹ.

Điều này phụ thuộc vào từng ứng dụng. Các ứng dụng uy tín thường mã hóa dữ liệu và có chính sách bảo mật rõ ràng. Người dùng nên đọc kỹ chính sách bảo mật và chỉ sử dụng các ứng dụng từ các nhà phát triển đáng tin cậy.

Trong tương lai, AI có thể trở thành một công cụ sàng lọc và hỗ trợ ban đầu mạnh mẽ hơn, tích hợp sâu hơn với các thiết bị đeo để đưa ra cảnh báo sớm, và giúp các chuyên gia trị liệu phân tích dữ liệu để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả hơn.