Phân Tích Nhân Vật Trong Truyện Ngắn Hiện Đại

Hãy chú ý đến những đoạn văn miêu tả suy nghĩ, cảm xúc, dằn vặt, hoặc những giấc mơ của nhân vật. Đôi khi, nội tâm được thể hiện qua độc thoại (nhân vật tự nói với mình) hoặc độc thoại nội tâm (dòng suy nghĩ không cất thành lời). Cảnh vật bên ngoài cũng có thể là tấm gương phản chiếu tâm trạng nhân vật.

Chi tiết nghệ thuật là những chi tiết nhỏ nhưng đắt giá, có sức gợi lớn, góp phần thể hiện tính cách hoặc số phận nhân vật. Ví dụ, chi tiết "bát cháo hành" của Thị Nở trong truyện "Chí Phèo" không chỉ là một món ăn, nó là biểu tượng của tình người, của sự chăm sóc giản dị đã đánh thức phần người trong Chí Phèo.

Xây dựng trực tiếp là khi nhà văn trực tiếp nhận xét, đánh giá về nhân vật ("hắn là một người tốt"). Xây dựng gián tiếp là để nhân vật tự bộc lộ tính cách của mình thông qua ngoại hình, hành động, lời nói, suy nghĩ và mối quan hệ với các nhân vật khác. Các nhà văn hiện đại thường ưa chuộng cách gián tiếp hơn.

Là việc nhà văn xây dựng một nhân vật vừa có những nét cá tính riêng, độc đáo, không thể trộn lẫn, lại vừa mang những đặc điểm chung, tiêu biểu cho một tầng lớp, một giai cấp, hoặc một thời đại nhất định. Ví dụ, Chí Phèo vừa là một cá nhân có số phận bi thảm, vừa là điển hình cho người nông dân bị tha hóa trong xã hội cũ.

Ngôn ngữ nhân vật (lời đối thoại và độc thoại) là một phương tiện quan trọng để cá tính hóa nhân vật. Ngôn ngữ phù hợp với xuất thân, trình độ, tính cách (ví dụ: ngôn ngữ của một người trí thức khác với một người nông dân) sẽ làm cho nhân vật trở nên sống động và chân thực.

Hoàn cảnh xã hội là bối cảnh mà nhân vật sống, hành động và suy nghĩ. Nó có thể tác động, định hình, thậm chí quyết định tính cách và số phận của nhân vật. Khi phân tích, cần làm rõ mối quan hệ hai chiều giữa hoàn cảnh và nhân vật.

Ngoại hình không chỉ là vẻ bề ngoài. Các nhà văn thường sử dụng ngoại hình để hé lộ tính cách, nghề nghiệp hoặc số phận của nhân vật ("trông mặt mà bắt hình dong"). Ví dụ, cái đầu trọc lốc, hàm răng cạo trắng hớn, và những vết sẹo của Chí Phèo cho thấy sự tha hóa và bản chất lưu manh của hắn.

Là những nhân vật phụ, xuất hiện trong tác phẩm chủ yếu để thúc đẩy cốt truyện phát triển hoặc làm nổi bật tính cách, đặc điểm của nhân vật chính. Ví dụ, Bá Kiến trong "Chí Phèo" là nhân vật phản diện chính, nhưng cũng có vai trò làm rõ nguyên nhân bi kịch của Chí Phèo.

Cần tập trung vào sự biến đổi của nhân vật. Ban đầu là một người phụ nữ chao chát, chỏng lỏn vì đói. Nhưng khi theo Tràng về nhà, chị đã bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp: sự e thẹn, ý tứ của một người phụ nữ, lòng hiếu thảo với mẹ chồng, và đặc biệt là khát vọng sống, niềm tin vào tương lai.

Tình huống truyện là hoàn cảnh đặc biệt, éo le mà nhà văn tạo ra để nhân vật bộc lộ rõ nhất bản chất, tính cách của mình. Ví dụ, tình huống "nhặt được vợ" giữa lúc đói khát đỉnh điểm đã làm nổi bật lòng nhân ái của Tràng và khát vọng sống mãnh liệt của người vợ nhặt.