Tư duy Phản biện & Nhận diện Tin giả

Tin giả thường được thiết kế để khai thác cảm xúc của con người như sự sợ hãi, tức giận hoặc tò mò. Các thuật toán mạng xã hội cũng có xu hướng ưu tiên hiển thị những nội dung gây tương tác mạnh, và tin giả thường làm được điều này rất tốt, tạo ra một vòng lặp lan truyền.

Hãy kiểm tra phần "Giới thiệu" hoặc "Liên hệ" của trang web. Các trang tin thật thường có thông tin rõ ràng về ban biên tập, địa chỉ và sứ mệnh. Các trang tin giả thường có thông tin này rất sơ sài hoặc không có. Ngoài ra, hãy chú ý đến chất lượng của bài viết, lỗi chính tả, và các nguồn tin được trích dẫn.

Nó giống như việc đeo một cặp kính màu. Nếu bạn đã có sẵn một quan điểm, não của bạn sẽ tự động tìm kiếm và ưu tiên những thông tin phù hợp với quan điểm đó và bỏ qua những thông tin trái chiều. Điều này khiến chúng ta rất dễ bị tin giả "dẫn dắt" nếu nó phù hợp với những gì chúng ta muốn tin.

Hãy tiếp cận một cách nhẹ nhàng và không phán xét. Thay vì nói "Tin này giả đấy", bạn có thể nói "Tôi thấy thông tin này có vẻ đáng ngờ, tôi đã tìm thấy một bài báo từ một nguồn tin cậy nói khác. Bạn xem thử xem?". Gửi cho họ một liên kết từ một trang kiểm chứng thông tin uy tín cũng là một cách hay.

Deepfake là công nghệ sử dụng AI để tạo ra các video hoặc âm thanh giả mạo cực kỳ chân thực. Để nhận biết, hãy chú ý đến các chi tiết nhỏ như chớp mắt không tự nhiên, chuyển động môi không khớp với âm thanh, hoặc các biến dạng kỳ lạ ở rìa khuôn mặt.

Đó là hành động tìm hiểu xem thông tin đến từ đâu. Nguồn tin có đáng tin cậy không? Tác giả có chuyên môn về lĩnh vực này không? Bài viết có trích dẫn các nguồn khác không? Đặt những câu hỏi này giúp bạn đánh giá độ tin cậy của thông tin.

"Bong bóng bộ lọc" là trạng thái mà các thuật toán trên mạng xã hội chỉ hiển thị cho bạn những nội dung mà chúng nghĩ rằng bạn sẽ thích, dựa trên lịch sử hoạt động của bạn. Điều này có thể khiến bạn bị cô lập khỏi các quan điểm và thông tin trái chiều, làm gia tăng thiên kiến xác nhận.

Hãy chủ động tìm kiếm và theo dõi các nguồn tin có quan điểm khác với bạn. Sử dụng các chế độ duyệt web ẩn danh để tìm kiếm thông tin một cách khách quan hơn. Thường xuyên xóa lịch sử xem và tìm kiếm để "đặt lại" các đề xuất của thuật toán.

Clickbait là việc sử dụng các tiêu đề giật gân, gây tò mò hoặc phóng đại quá mức để lôi kéo người dùng nhấp vào một liên kết. Nội dung bên trong thường không đáp ứng được sự kỳ vọng của tiêu đề. Đây là một dấu hiệu của các nguồn tin kém chất lượng.

Mỗi khi bạn chia sẻ một thông tin, bạn đang dùng uy tín của mình để bảo chứng cho nó. Chia sẻ tin giả không chỉ gây hại cho người khác mà còn làm giảm sự tin cậy của chính bạn. Hành động kiểm chứng trước khi chia sẻ là một biểu hiện của sự tôn trọng đối với cộng đồng và chính bản thân bạn.