Cơ Bản Tư Duy Phê Phán

Không. Tư duy phê phán không phải là chỉ trích tiêu cực. Đó là quá trình phân tích và đánh giá thông tin một cách có hệ thống để hình thành một nhận định có cơ sở. Nó bao gồm cả việc công nhận những điểm mạnh và hợp lý trong một lập luận, chứ không chỉ tìm ra điểm yếu.

Bạn có thể bắt đầu bằng cách tập đặt câu hỏi về những thông tin bạn tiếp nhận: "Nguồn tin này có đáng tin cậy không?", "Có góc nhìn nào khác không?", "Giả định đằng sau thông điệp này là gì?". Ngoài ra, hãy đọc các bài phân tích đa chiều và tham gia vào các cuộc thảo luận lành mạnh.

Fact là một thông tin có thể được kiểm chứng và chứng minh là đúng hoặc sai một cách khách quan (ví dụ: "Hà Nội là thủ đô của Việt Nam"). Opinion là một nhận định, niềm tin hoặc cảm xúc cá nhân, không thể chứng minh một cách tuyệt đối (ví dụ: "Hà Nội là thành phố đẹp nhất").

Nhận diện lỗi ngụy biện giúp bạn không bị thuyết phục bởi những lập luận sai lầm, thiếu logic. Nó giúp bạn tập trung vào bản chất của vấn đề, đánh giá bằng chứng một cách chính xác và xây dựng lập luận của riêng mình một cách vững chắc hơn.

Đây là xu hướng tự nhiên của não bộ, chỉ tìm kiếm, diễn giải và ghi nhớ những thông tin xác nhận cho niềm tin sẵn có của mình, trong khi lờ đi những thông tin trái ngược. Đây là một trong những rào cản lớn nhất của tư duy khách quan.

Tương quan có nghĩa là hai sự việc xảy ra cùng lúc, nhưng không nhất thiết cái này gây ra cái kia. Nhân quả có nghĩa là một sự việc trực tiếp gây ra sự việc kia. Ví dụ, doanh số bán kem và số vụ đuối nước đều tăng vào mùa hè (tương quan), nhưng không phải ăn kem gây ra đuối nước. Nguyên nhân chung là thời tiết nóng.

Đây là một kỹ thuật đơn giản nhưng mạnh mẽ để tìm ra nguyên nhân gốc rễ của một vấn đề. Bằng cách hỏi "Tại sao?" lặp đi lặp lại (thường là 5 lần), bạn có thể đi từ triệu chứng bề mặt đến nguyên nhân cốt lõi. Ví dụ: Tại sao dự án bị trễ? -> Tại sao công việc A chưa xong? -> ...

Hoàn toàn không. Ngược lại, tư duy phê phán giúp bạn xây dựng một cái nhìn thực tế và cân bằng hơn. Nó không phải là tìm lỗi, mà là tìm kiếm sự thật. Nó giúp bạn đánh giá cao những lập luận tốt và nhận ra những lập luận yếu một cách có cơ sở, thay vì chỉ phản ứng theo cảm tính.

Hãy luôn kiểm tra nguồn tin. Tác giả là ai? Trang web có uy tín không? Hãy tìm kiếm các nguồn tin khác để đối chứng thông tin. Hãy cảnh giác với các tiêu đề giật gân và những bài viết chỉ khơi gợi cảm xúc mà không đưa ra bằng chứng cụ thể.

Giả định là một điều được cho là đúng mà không cần bằng chứng, nó là điểm khởi đầu của một lập luận. Suy luận là một kết luận logic được rút ra từ các bằng chứng và lý lẽ đã có. Tư duy phê phán đòi hỏi chúng ta phải nhận biết và kiểm tra các giả định của mình.